تحقیق جامعه شناسی فقر و غنا از دیدگاه قرآن
نوشته شده به وسیله ی ali در تاریخ 97/3/12:: 8:45 عصر
تحقیق جامعه شناسی فقر و غنا از دیدگاه قرآن دارای 130 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد تحقیق جامعه شناسی فقر و غنا از دیدگاه قرآن کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقیق جامعه شناسی فقر و غنا از دیدگاه قرآن
فصل اول : نظر اسلام راجع به ثروت
مقدمه
اهمیت مال و ثروت در اسلام
نحو حدود مالکیت خصوصی در اسلام
مسئولین اصلی فقر
حق سائل
حق کسی که از او کمک می خواهی
فصل دوم : فقر و غنا در احادیث و روایات
فقر و غنا
فصل سوم : حکت های نهج البلاغه
سیمای محرومان و مستضعفان
تهیدستی و تنهائی
توانگری و شهوتها
ارزش ایثار اقتصادی
قنائت و بی نیازی
فقر و نابودی
ارزش قنائت و خوش خلقی
راه به دست آوردن روزی
رهاورد سخاوت
صدقه و توانگری
شکل مال قنائت
رهاورد شوم تهی دستی
وظیفه سرمایه دارن
مسئولیت توانگران
معیار شناخت فقر و غنا
مسئولیت سرمایه داران
فصل چهارم : سوره های قرآندر توصیف فقر و غنا
سوره ی شوری ( مرفهین طغیانگر )
سور قلم داستان عبرت انگیز «اصحاب الجنه»
آزمایش در مورد یتیمان
اطعام مستمندان
ایتام در اخبار
سور اسراء
سور کهف ( غرور و ثروت )
سور همزه
حرص در جمع مال
سوره تبت
جنون نمایش ثروت
سور توبه
جمع ثروت تا چه حد کنز محسوب می شود
ابوذر و اشتراکیت
کیفر ثروت اندوزان
سور روم
فصل پنجم : فقر
نفی فقر و اصل مساوات
اصول و نتایج حاصل از آیات مربوط به فقر
فقر و سرنوشت
اختلاف طبقاتی
فقر به عنوان عامل منفی
فقر حالتی اضطرابی
ناسازکاری فقر با فطرت
مصداق فقیر در قرآن
حد کمک مالی به فقرا
مسئولیت ثروتمندان
اسلام و فقر
علل واقعی فقر
دورنمای اجتماعی فقیر
فصل ششم : ثروت
ثروت
مال و ثروت از نظر اسلام
نظام اقتصادی اسلام
احتکار ثروت
برقراری مساوات و تشکیل جامعه بی طبقه
هدف فعالیت اقتصادی
خمس
توانگران
بعثت انبیاء و ظهور ارزشهای نوین در جامعه
فساد اجتماعی و طبقاتی
اصول و نتایج حاصل از آیات مربوط به غنا
غنا به عنوان صفت ممدوح
غنا و بی نیازی انسان در زندگی، به عنوان ارزش
غنا و مسئولیت
موضع قرآن در برابر تکاثر ثروت
تقش سرمایه های عمومی در فقرزدائی
توصیف فقر
آثار فقر
چهر غنا در روایات
فصل هفتم : پیرامون اقتصاد اسلامی
وسایل رشد و تولید
گونه اعتقاد مایه اقتصاد اسلامی
دولت اسلامی مدینه
ریشه کنی فقر در یمن در زمان عمر
محو شاخصه های فقر در عراق عمر بن عبد العزیر
توزیع مجدد ثروت در علم اقتصاد و قرآن
تجربه تاریخی
فصل هشتم : نتیجه گیری
نتیجه
فهرست منابع
بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقیق جامعه شناسی فقر و غنا از دیدگاه قرآن
نهج البلاغه
قرآن کریم- تفسیر نمونه، نویسنده: آیت الله مکارم شیرازی
فقر و غنا در قرآن و حدیث، نویسنده: دکتر محمد کاظم شاکر
مبارز اسلام با فقر و گرسنگی: نویسندگان: سید موسی صدر، طیبی شبستری
شکاف طبقاتی، توزیع مجدد ثروت و رهیا فتهای قرآنی: نویسنده: مرتضی صاحب فصول
بحار الانوار، جلد 16، باب شصتم، نویسنده: محمد باقر مجلسی
ترجمه و شرح رساله الحقوق امام سجاد (ع) نویسنده: محمد سپهری
انصاری مهدی مترجم /خطوط کلی اقتصاد در قرآن و روایات انتشارات کتابخانه عمومی امام علی (ع)
آصفی ، محمد مهدی/گردش ثروت در سیستم اقتصادی اسلام/ترجمه محمد مهدی مقدس
اصفهانی ، سید جمال الدین موسوی/ملاحظاتی پیرامون پیام های اقتصادی قرآن / دفتر نشرفرهنگ اسلامی – تهران
بهشتی دکتر احمد/اقتصاد در مکتب توجید /انتشارات قدس
بنی صدر ابوالحسن/اقتصاد توحیدی
بناء رضوی دکتر مهدی/طرح تحلیلی اقتصاد اسلامی /بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی مشهد
بیات اسداله/نظام اقتصادی اسلام /تهران
تهرانی علی /اقتصاد اسلامی یا مالکیت در اسلام/چاپخانه خراسان مشهد بازار ، سرای
توانایان فرد حسن/اقتصاد اجتماعی همراه با برداشتی از اقتصاد اجتماعی اسلام . مهدیه
حامد مقدم احمد/پژوهش در نظام حمایتی اسلام/ بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی
حکیمی محمد/معیارهای اقتصادی در تعالیم رضوی/ بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
دهش ور مسعود/طرح و مبانی اقتصادی در قرآن/ شرکت سهامی انتشار-تهران
سپهری محمد/ترجمه و شرح رساله الحقون امام سجاد (ع)
شاکر محمد کاظم/فقرو غنا در قرآن و حدیث
شبستری طیبی و سید موسی صدر/ مبارزه اسلام با فقر و گرسنگی
شیرازی سید محمد/نقش ثروت در چیشرفت اسلام /ترجمه احمد صادقی اردستانی ، کانون نشر اندیشه های اسلامی
صدر محمد باقر/اقتصاد ما یا بررسیهائی درباره مکتب اقتصادی اسلام جلد 2/ترجمه عبدالعلی اسپهبدی
صدر محجمد باقر/اسلام و مکتب های اقتصادی/ ترجمه محمد نبی زاده / انتشارات مجمع ذخائر اسلامی صدر
محمد باقر /اقتصاد ما جلد1/ ترجمه محمد کاظم موسوی/ انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
صدر محمد باقر / بررسی سیستم های اقتصادی( خلاصه ای از کتاب اقتصادنا/جمع آوری و تنظیم غلامرضا مصباحی/کانون انتشارات ناصر قم
صاحب فصول مرتضی/شماف طبقاتی، توزیع مجدد ثروت ،و رهیافتهای قرآنی
صاد علی/ فقر/ انتشارات هجرت قم
غفوری علی /نظامات اجتماعی اسلام/ انشارات حسینیه ارشاد
فراهانیفرد سعید /نگاهی به فقر و فقرزدائی از دیدگاه اسلام/ کانون اندیشه جوان
سید قطب/ مقابله اسلام با سرمایه داری/ترجمه دکتر سید محمد رادمنش/ انتشارات بنیاد علوم اسلامی
کتابچب محسن/در انواع فقر و غنا و موجبات آن از نظر اسلام/ انتشارات میثم تمار اصفهان
مطهریمرتضی/ نظری به نظام اقتصادی اسلام/ تهران انتشارات صدرا
مطهری مرتضی / بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی/ انتشارات حکمت – تهران
مدرس محمدباقر/ نظام مالی در اسلام/قم کتابخانه ملی ایران
مجلسی محمد باقر/ بحارالانوار جلد
نوری آیت اله حسین / اقتصاد اسلمی جلد 2/دفتر نشر فرهنگ اسلامی
هاشمی رفسنجانی اکبر/عدالت اجتماعی اسلام در بعد اقتصادی/نشر والعصر
هاشمی رفسنجانی اکبر / سیاست اقتصادی/ دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی
اقتصاد جلد اول ، مولف عبداله جاسبی ، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی ، تهران
اسلام و اقتصاد ، مولف محمد یوسف حریری ، مرکز مطبوعاتی ، دارالتبیغ اسلامی ، قم
مقایسه ای بین سیستم های اقتصادی ، جلد اول ،حسین مظاهری،موسسه درراه حق قم
اسلام و نظام اقتصادی ، محمد یوسف حریری ، انتشارات امیری ، تهران
مالیات در نظام اسلامی ، سید رضا تقوی دامغانی ، سازمان تبلیغات اسلامی – تهران
مقدمه
اسلام همان اندازه که به آخرت پرداخته، دنیا را نیز مورد نظر قرار داده و اگر به صلوه سفارش نموده، به زکات نیز توصیه کرده است. از طرف دیگر خداوند نیز هم چنان که برای تعلیم بشر کتاب نازل کرده، میزان را نیز برای تعدیل فرد و جامعه فرستاده و اقام قسط و عدل را، سرلوح برنام هم انبیاء دانسته تا بساط کهن فقر و فلاکت از صحن زندگی انسان برچیده و غنا که از فضل خداوند است، بر پهن گیتی گسترده شود
نظر اسلام راجع به ثروت
ممکن است کسی بپندارد که اسلام اساساً ثروت را مطرود و به عنوان یک امر پلید و دور انداختنی می شناسد، چیزی که پلید و مطرود و دور انداختنی است دیگر مقرراتی نمی تواند داشته باشد. در اسلام مال و ثروت هیچ وقت تحقیر نشده است، نه تولیدش، نه مبادله اش، نه مصرف کردنش، بلکه همه اینها تأکید و توصیه شده است و برای آنها شرایط و موازین مقرر شده است و هرگز ثروت از نظر اسلام دور افکندنی نیست بلکه دور افکندنش (اسراف، تبذیر، تضییع مال) حرام قطعی است. اسلام پول پرستی را و این که انسان برده پول باشد، و یا پول را فقط برای پرشکم و برای عیاشی و بیکاری و ولگردی بخواهد که نام آنها شهوترانی است، (اینها را محکوم کرده است). در این حالت پول خواستن توأم است به دنائت و پستی و محو شخصیت انسانی در پول و نقطه مقابل این است که پول را به عنوان یک وسیله برای فعالیت و عمل و تسهیل تولید بخواهد. در این صورت پول تابع آن هدف کلی است که انسان پول را برای آن هدف می خواهد
مولوی می گوید
مال را گر بهر دین باشی خمول
نعم مال صالح خواندنش رسول
آب در کشتی هلاک کشتی است
وربود در زیر کشتی پشتی است
تشبیه ثروت و انسان به دریا و کشتی از آن نظر که در یک وضع او را غرق می کند و شخصیت او را می سازد و در صورت دیگر نه تنها ضربه به شخصیت او نمی زند، وسیله ای منحصر است برای رسیدن به قصد و تکمیل شخصیت او
اهمیت مال و ثروت در اسلام
اموال و سرمایه های اقتصادی و نحو گردش آن در دست افراد و در سطح جامعه، دارای اهمیت به سزائی است که آزاد گذاشتن و رها کردن آن به طوری که هر کس به هر اندازه و به هر روش بخواهد آن را کسب کند و به کار اندازد، موجب فساد دین و دنیای مردم می گردد و فرهنگ و اخلاق و اعتقادات مردم را شدیداً تحت تأثیر قرار داده، اضمحلال جامعه را درپی دارد. اگر ثروت های خدا داد، درست مورد بهره برداری قرار گیرد و به روش صحیحی توزیع گردد، عدالت اجتماعی و تعادل اقتصادی ثمر آن خواهد بود، وگرنه رهاوردی جز اختلاف طبقاتی شدید، فقر و تکاثر نخواهد داشت
نحوه حدود مالکیت خصوصی در اسلام
در عین حال که اصل مالکیت خصوصی مورد تأیید قرآن و سنت است، اما این نوع مالکیت در اسلام امری رها شده و بی قید نیست؛ بلکه هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی دارای حدود و شرایطی است
قرآن کریم در سور حدید می فرماید « و انفقوا مما جعلکم مستخلفین فیه»
(و ببخشید از آنچه که شما را جانشینان در آن گردانید).استخلاف انسان به معنای خلیفه کردن اوست، و این تعبیر بیانگر این نکته است که آدمی در آنچه به عنوان مال و ثروت در دست دارد، مستقل نیست؛ بلکه تنها خلیفه و وکیل است کسی که در موردی از جانب دیگری وکیل شده است باید آنچه را که موکّل به او دستور داده است عمل نماید
به طور کلی می توان گفت در هر نظامی، هر گونه اختیاری همراه با مسئولیت است. حق مالکیت فردی نیز از این قاعده مستثنی نیست، سید قطب در کتاب عدالت اجتماعی در اسلام در این زمینه می نویسد: اسلام حق مالکیت فردی را مطلق و بدون قید و حد وا نمی گذارد بلکه آن را تثبیت نموده و به موازات آن، قوانین دیگری مقرر می دارد. اولین قانونی که اسلام به موازات حق مالکیت فردی مقرر می دارد، این است که فرد در این مال بیش از هر چیز به وکیلی شبیه است که از طرف اجتماع معین شده، و در واقع ثروت و مال بر حسب عمومیت خود، حق اجتماع است و اجتماع در این مال از طرف خداوندی که جز او مالکی نیست، جانشین می باشد و شرط دوام این وظیفه، شایستگی برای تصرف است و وقتی فهم و ارزش تصرف را نداشت بر حاکم یا جامعه است که حق تصرف را از او بگیرند. پس در واقع آن مال، مال جماعت است
گاهی فرد در مورد حفظ و مصرف آن وظیفه ای بر عهده دارد و اگر کسی وراثت نداشته باشد، مال به مرکز و اصل خود که اجتماع می باشد بر می گردد. (عدالت اجتماعی در اسلام: ص 215- 213)
اسلام برای زیاد کردن مال راههای معینی را مقرر کرده است. و هر طریقی را که از حدود وسائل مشروع خارج شود اجازه نمی دهد
اسلام قمار و غش در معامله و احتکار و گران فروشی و سود بی اندازه ای را که موجب احجاف و مخالف عدالت است، از حدود شرع خارج می کند. هر مالکیتی که بر پایه صحیح که اسلام آن را تصدیق کند قرار نگیرد، یا بر اساس صحیحی باشد، اما ازدیاد آن به وسائلی که اسلام مقرر داشته ضمانت اجرائی هم برای آن عهده دار نمی باشد، این اصل اول مالکیت در اسلام است که به خودی خود جلوی تراکم ثروت را از همان ابتدای کار می گیرد
در اسلام مالک شدن از هر راهی صحیح نیست، از جمله چیزهائی که امروزه باعث تکاثر ثروت در دست عده ای و فقر توده های مردم شده، ربا است که نظام سرمایه داری کنونی بر پای آن استوار است و قرآن کریم به شدت با آن برخورد کرده است
ربا، طبق رنجبر و زحمتکش را از هستی ساقط کرده و ثروت ها را به سوی طبق سرمایه داری می کشاند و در نتیجه، سرمایه داران و ربا خواران تسلط پیدا کرده، و به حکم قریح استخدام و برتری جوئی، مال و جان و ناموس مردم را در راه هوس ها و شهوات خود فدا می کنند. »
( ترجم تفسیر المیزان: ج 2، ص 598)
آثار سوء ربا که از مهمترین آنها تشدید اختلاف طبقاتی است خداوند در قرآن کریم، با چنان شدتی با آن برخورد کرده؛ به طوری که آن را جنگ رباخوران با خدا و رسول خوانده است. به تعبیر مرحوم علام طباطبائی «خداوند متعال نسبت به ربا، سخت گیریهائی نموده است.و تعبیری که درمورد سایر کبائر، مانند زنا و شرب خمر و قمار و حتی قتل نفس شده، گرچه خیلی شدید الحن است ولی به پای تشدیدهائی که در مورد ربا و دوستی با دشمنان خدا شده، نمی رسد. زیرا این دو گناه، بنیاد دین را ویران، و اثر آن را محو، و نظام زندگی را فاسد کرده و روی فطرت انسانی پرده ای افکنده، جلو حکم آن را می گیرد
(همان: ص 571- 570 ترجمه تفسیر المیزان ج 2 ، ص 570-571)
امروزه مشاهده می شود که این پدید شوم نظام سرمایه داری چگونه گریبا نگیر کشورهای جهان سوم شده، و در مواردی میزان سودی که کشورهای فقیر باید بپردازند، از اصل سرمایه بیشتر شده است و این همان چیزی است که قرآن کریم بدان اشاره دارد
(ربا نخورید که دائم بهره بر سرمایه افزایید تا چند برابر شود)
با این وجود، امروزه ربا رایج و انفاق متروک است و سرمایه داران مختصر مالکیت مستضعفان را نیز، به بهای بخس و اندک، به غارت می برند و وضعیت جهان امروز، انسان را به یاد فرمایش علی (ع) می اندازد که: (زمانی در پیش است سخت، که ثروتمندان بر آن چه در دست دارند، دندان
می فشارند، در حالی که چنین دستوری به آنها داده نشده است. )
باید توجه داشت که وجود فقر و تکاثر در میان ملتی، نشان از عدم اجرای برنامه های اقتصادی اسلام، است، چرا که در اقتصاد اسلامی، مال نقش قوام و ایجاد تعادل را دارد و تکاثر، خود علامت عدم تعادل و بر هم زنند تعادل است. و اسلام، جامعه ای را می خواهد که فقر و تکاثر سای شوم خود را بر آن نیافکنده باشد. زیرا مای اکثر بدبختی های فردی و اجتماعی، یا فقراست یا تکاثر. چنان که مرحوم علام طباطبائی در ذیل آی 33 سور توبه آورده است: ما اگر انواع جرایم و جنایات و تعدیات و مظالم را دقیقاً آمار گیری کنیم و به جست و جوی علت آن بپردازیم، خواهیم دید علت بروز تمامی آنها یا فقر مفرطی است که انسان را به اختلاس اموال مردم از راه سرقت و راهزنی و آدم کشی وگرا نفروشی و کم فروشی و غصب و سایر تعدیات وادار
می کند و یا ثروت بی حساب است، که انسان را به اسراف و ولخرجی در خوردن و نوشیدن و پوشیدن و بی بند و باری در شهوات و هتک حرمت ها و شکست قرقها و تجاوز در جان و مال و ناموس دیگران وا می دارد. همه این مفاسد که از این دو ناحیه ناشی می شود، مستضعفان را نیز، به بهای بخس و اندک، به غارت می برند و وضعیت جهان امروز انسان را به یاد فرمایش علی (ع) می اندازد که: «زمانی در پیش است سخت، که ثروتمندان هر یک به انداز خود، تأثیر مستقیمی در اختلال نظام بشری دارد
مسئولین اصلی فقر
اگر محدودیتی مشاهده می شود و در جامع انسانی خیل عظیمی از انسانها هستند که از حداقل امکانات نیز بهره ای ندارد به دلیل فزون طلبی و شکم بارگی ثروتمندانی است که سرمایه های خدادادی را که برای همه انسانها خلق شده، بر روی هم انباشته و به خود اختصاص داده اند و به فرمان خدا به پرداخت حقوق دیگران وقعی نمی نهند. در نتیجه انسانی که در این اموال حق دارند از آن محروم مانده و باید با فقر و تنگدستی، دست و پنجه نرم کنند
امام صادق (ع) می فرماید: «مردم، محتاج و فقیر نمی گردند و گرسنه و عریان نمی مانند، مگر به گناه ثروتمندان (که حقوق آنها را غصب کرده اند.)
(وسائل الشیعه: ص 5-4، حدیث شمار 6 )
دانلود این فایل
کلمات کلیدی :
